Kawruh Basa – Bahasa Jawa 7
- Bahasa Jawa 7
- 3 Agustus 2020
Minggu ke-2
PENGELING-ELING : TEMBUNG RERANGKEP
Tembung bocah-bocah, padha-padha, unggah-ungguh ing wacan “Yuli matur” iku kalebu jinising tembung rerangkepan. Tembung rerangkep yaiku sakabehing tembung sing diwaca utawa ditulis kaping pindho kabeh tembunge utawa mung sawanda (kata ulang:Ind)
Warna-warnane tembung rerangkep:
- Tembung Dwilingga
- Dwi lingga wantah (dwilingga padha swara/tembung dwi lingga lugu)
Tuladha : crita-crita, kampung-kampung, desa-desa, murid-murid, lsp.
- Dwi lingga salin swara (dwilingga beda swarane)
Tuladha : mloka-mlaku, tuka-tuku, bola-bali, ngguya-ngguyu, lsp.
- Dwi lingga semu (dwilingga kang ora duwe lingga)
Tuladha : orong-orong, ondhe-ondhe, indhil-indhil, andheng-andheng, lsp.
- Dwipurwa yaiku tembung-tembung sing diwaca utawa ditulis kaping pindho mung wandane sing ngarep.
Tuladha : jejogedan, bebanyolan, tetabuhan, tetela, tetuku, lelucon, lsp.
- Dwiwasana yaiku tembung-tembung sing diwaca utawa ditulis kaping pindho mung wandane sing buri.
PARIBASAN
Unen-unen “jajah desa milang kori” iku kalebu jinising paribasan. Paribasan yaiku unen-unen kang ajeg panganggone, mawa teges entar, ora ngemu surasa pepindhan.
Tuladha paribasan liyane :
- Jajah desa milang kori : njajah tekan ngendi-endi lan prasasat kabeh panggonan, nganti tekan papan sing cilik-cilik lan kiwa, ditekani sarta disetitekake kahanane.
- Ana catur mungkur : ora gelem ngrungokake (mraduli) rerasaning liyan kang ora prayoga, kang bisa uga njalari tuwuhing padudon utawa regejegan.
- Anak polah bapa kepradhah : nemu pakewuh, amarga saka luputing tindake anake.
- Kalah cacak menang cacak : samubarang apa bae, bisa nindakake lan orane, kanyata sawise dicoba. Mulane, kasusu kandha ora bisa, sadurunge dicoba.
- Sepi ing pamrih, rame ing gawe : tanpa darbe pamelik apa-apa, tumindak ing gawe kanthi kamempengan.
TEMBUNG SAROJA
Ing jaman aklak rusak, akeh wong-wong kang asipat kosok baline iku, yaiku : sepi ing gawe, rame ing pamrih. Wegah rumagang ing gawe, mung padha kagedhen melik (suka menuntut tetapi kurang memenuhi kuwajiban).
Tembung tata krama ing wacan irah-irahan “Didhawuhi Ibu Guru” iku kalebu ewoning tembung Saroja. Tembung Saroja yaiku tembung loro utawa luwih kang meh padha tegese dirangkep dadi siji, nduweni teges mbangetake.
Tuladha liyane :
sanak-sedulurguyup-rukunbudi-pakartitata-kramagagah-prakosapuji-pandongatindak-tanduksuka-renamula-buka | tambal-sulamsolah-bawawas-sumelanglara-lapatepa-tuladhacandhak-cekeladhap-asoradi-luhungedi-peni |
DAFTAR PUSTAKA
Tim MGMP Bahasa Jawa. 2019. Pancadan Sinau Basa Jawa SMP/MTs Kelas VII.Temanggung
Alif
Saya paham
Muhammad Eka Arfandi
Penjelasan cukup mudah di mengerti
bagus rizki
penjelasan cukup bisa dimegerti
Gilang Raditya
Opo kang dimaksud suka menuntut tapi kurang memenuhi kewajiban
Mezha luna
Penjelasan sudah saya mengerti
Wahyu risma
Penjelasan mudah di menggerti
Denista Azalia
Penjelasan tentang Tembung-tembung dalam bahasa jawa
Febri Dwi Setiawan
Saya sudah paham
Mezha luna
Penjelasan sudah bisa dimengerti
Mezha luna
Sudah saya baca